Tekst Julika Vermolen
De overheid neemt verschillende initiatieven om ervoor te zorgen dat minder mensen overgewicht hebben. Een zo’n initiatief is de aanleg van watertappunten op scholen. Zo kunnen jonge kinderen op een speelse manier ervaren dat water een gezonde dorstlesser is. Inmiddels hebben bijna 450.000 leerlingen een watertappunt op hun school. Marije van Koperen van het programma Gezonde School blikt terug op een succesvol traject.
'Een watertappunt op een schoolplein brengt water drinken voor elk kind binnen handbereik'
Overgewicht is een groot probleem. Dat geldt voor volwassenen én kinderen, want bijna 16 procent van de kinderen in Nederland is te zwaar. De overheid heeft in 2018 het Nationaal Preventieakkoord opgesteld om dit en andere gezondheidsproblemen terug te dringen. Een van de afspraken was om op meer plekken drinkwater beschikbaar te stellen.
Jong geleerd, oud gedaan
Het ministerie van VWS vroeg Gezonde School en JOGG (Jongeren Op Gezond Gewicht) om hier samen een plan voor uit te werken. Marije van Koperen is senior adviseur bij Gezonde School en vertegenwoordigt het RIVM daarin: “Een watertappunt op een schoolplein brengt water drinken voor elk kind binnen handbereik. Bijvoorbeeld als ze buiten spelen. Kinderen vinden het ook leuk om bij een kraantje water te tappen. Dat is een grotere stimulans om meer water te drinken dan ongezonde drankjes met veel suiker te verbieden.” Als kinderen dit op jonge leeftijd leren, leren ze op latere leeftijd zelf gezonde keuzes te maken. Daarom is beleid voor gezond gedrag zo belangrijk, aldus Van Koperen.
Voorwaarde was dat de watertappunten op een openbare plek op het schoolplein werden aangelegd, zodat ze voor iedereen toegankelijk zijn. “Op die manier nodig je spelende kinderen in de buurt uit om makkelijk water te kunnen drinken, in plaats van een blikje cola te kopen. Zeker als het warm is,” vult Van Koperen aan. “Voor die tijd was er wel een kraantje in de klas of op het toilet. Maar het was nog niet ingeburgerd om in de klas altijd water te kunnen drinken of het buiten makkelijk bij de hand te hebben.”
1 kilo minder
Veel water drinken past bij een gezonde leefstijl. Kinderen drinken volgens het RIVM veel gezoete dranken en krijgen zo veel suiker binnen. Dat blijkt bijvoorbeeld uit eerder promotieonderzoek van de Vrije Universiteit in Amsterdam onder kinderen tussen 5 en 11 jaar, onder leiding van voedingsdeskundige Martijn Katan. Zij lieten een groep kinderen anderhalf jaar lang in de schoolpauze suikervrije limonade drinken, en een andere groep gezoete. Op deze manier bleef verborgen wie welke soort limonade had gedronken en kon het effect op hun gewicht goed worden gemeten. De kinderen die suikervrije limonade hadden gedronken, wogen na anderhalf jaar een kilo minder.
“Een kilo klinkt misschien niet veel, maar is voor kinderen heel belangrijk”, zegt Van Koperen. Een gezond gewicht op jonge leeftijd en een gezonde leefstijl verkleinen de kans dat mensen op latere leeftijd overgewicht krijgen. Scholen kunnen hier een belangrijke bijdrage aan leveren door bij hun leerlingen te promoten dat ze water drinken.
Succes
Tussen eind 2019 en mei 2021 konden scholen subsidie aanvragen om de watertappunten aan te leggen. Een deel van de kosten werd hiermee gedekt, voor het andere deel moesten scholen zelf financiers zoeken. De regeling werd een succes. Van Koperen: “VWS hoopte op 1000 watertappunten. Het zijn er iets meer geworden: 1031 op 855 scholen, verspreid over heel Nederland.” Hierdoor hebben bijna 450.000 leerlingen een watertappunt op hun school. Het plan was eerst alleen voor basisscholen bedoeld, later kwamen ook middelbare scholen en het MBO voor de subsidieregeling in aanmerking. Ook werd de mogelijkheid toegevoegd om in de school een watertappunt aan te leggen.
Goede samenwerking
Gezonde School en JOGG hebben de subsidieregeling voor de watertappunten samen uitgevoerd. “Gezonde School biedt verschillende subsidieregelingen aan waarmee scholen de gezondheid kunnen verbeteren, waardoor wij dit makkelijk kunnen organiseren. Ook hebben we een groot netwerk en een goede communicatiestructuur om de regeling bekend te maken. Hierdoor konden de beschikbare gelden voor de watertappunten goed worden verspreid. Ook controleerden we of de scholen aan de voorwaarden voldeden,” zegt Van Koperen.
Het leuke was dat dit echt een samenwerkingsproject was, vertelt ze enthousiast. Door samen op te trekken hebben Gezonde School en JOGG-gemeenten hun samenwerking verbeterd. Ze weten elkaar nu beter te vinden. “Je stimuleert lokale netwerken met dit soort projecten: de partijen buiten de school heb je nodig om iets in de school voor elkaar te krijgen. Je hebt elkaar echt nodig.”
