Tekst Mirjam Kroeze
In ruim een week tijd regelden Bianca van den Hurk en haar collega’s dat een grote voorraad medicijnen vanuit het RIVM naar Oekraïne werd gebracht. Vanuit een ander onderdeel van het RIVM werkte het Responsteam Oekraïense vluchtelingen aan maatregelen om risico’s op infectieziekten in kaart te brengen en waar mogelijk te verkleinen.
Talloze mailwisselingen, 160 pallets medicijnen, 3 dubbele vrachtwagens, allerlei documenten en juridische overeenkomsten. Bianca van den Hurk, productmanager bij de Dienst Vaccinvoorziening en Preventieprogramma’s (DVP) van het RIVM, was er enorm druk mee.
Als een land in nood is, kan dat land een Europees hulpverzoek uit laten gaan. Oekraïne stuurde in februari 2022 een overzicht van wat het land nodig had met de vraag ‘wie kan ons hiermee helpen?’. Zo kwam er via het ministerie van VWS ook een hulpverzoek binnen bij het RIVM. Er was dringend behoefte aan allerlei medicijnen en vaccins, zoals sterke pijnstillers, BCG-vaccins en antibiotica.
“Wij hadden voorraden die we hiervoor konden gebruiken,” zegt Bianca van den Hurk. “Dat kwam doordat we tijdens de COVID-pandemie in opdracht van het ministerie van VWS extra medicijnen en BCG-vaccins hadden ingekocht, voor het geval er schaarste zou ontstaan in Nederland. Dit gebeurde gelukkig niet, dus we konden een deel van deze voorraden doneren aan Oekraïne.”
Het ging dus niet ten koste van medicijnen die in Nederland nodig zijn, benadrukt Van den Hurk. Dat het RIVM kon doneren was ook ongebruikelijk. “We kopen altijd zoveel mogelijk op maat in, zodat we zo min mogelijk verspilling hebben.”
Vrachtwagens met medicijnen naar Oekraïne
Twee keer deed het RIVM een donatie aan Oekraïne. De eerste keer ging het vooral om sterke pijnstillers, natriumchloride-oplossing (zoutoplossing) en antibiotica. Bij de tweede donatie werden BCG-vaccins gedoneerd. De zoutoplossingen gebruiken ziekenhuizen bijvoorbeeld om vocht toe te dienen na een chirurgische ingreep. BCG-vaccins zijn vaccins tegen tuberculose, een ziekte die vaker voorkomt in Oekraïne dan in bijvoorbeeld Nederland.
En zo kwam het dat drie grote vrachtwagens met medicijnen vertrokken richting Oekraïne. “Het is anders dan bijvoorbeeld dekens vervoeren,” zegt Bianca van den Hurk. “Je moet de temperatuur in de vrachtwagen monitoren, sommige medicijnen moeten gekoeld vervoerd worden. De vrachtwagens reden naar Polen. Daar werden de medicijnen in een farmaceutisch magazijn opgeslagen.” Van daaruit worden de goederen steeds naar de juiste plekken vervoerd, naar de mensen die het nodig hebben.
Responsteam Oekraïense vluchtelingen
Ondertussen werd ook een Responsteam Oekraïense vluchtelingen bijeengeroepen. Dit werd gecoördineerd vanuit de Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding, onderdeel van het Centrum Infectieziektebestrijding van het RIVM.
Het responsteam had als doel om een goed beeld te krijgen van de nationale en internationale situatie op het gebied van infectieziekten onder de vluchtelingen. Ze brachten mogelijke risico’s in kaart en bekeken welke maatregelen nodig zijn op het gebied van infectieziektebestrijding. Mariska Hafkamp van het RIVM is hier als beleidsadviseur bij betrokken. Zij licht toe: “In Oekraïne is de vaccinatiegraad voor ziekten waartegen in Nederland gevaccineerd wordt binnen het Rijksvaccinatieprogramma (RVP) lager dan in Nederland. Mede door die lagere vaccinatiegraad komen in Oekraïne soms infectieziekten voor die we in Nederland niet of nauwelijks meer op deze manier zien.”
Daarom is de bestaande rioolwatersurveillance op poliovirus uitgebreid om eventuele besmettingen met poliovirus vroegtijdig te signaleren. In het rioolwater kan het poliovirus al worden opgespoord, nog voordat er ziektegevallen zijn.
Ook zijn huisartsen, specialisten en GGD’en geïnformeerd over infectieziekten die bij de vluchtelingen zouden kunnen voorkomen (bijvoorbeeld mazelen en tuberculose) en welke maatregelen genomen kunnen worden.
Oekraïense vluchtelingen die naar Nederland komen, krijgen - net als Nederlanders - de vaccinaties van het RVP aangeboden en ook de COVID-vaccinaties. Daarvoor staat de informatie ook in het Oekraïens op de RIVM-website (zie link onderaan het artikel).
Vanzelfsprekende samenwerking
Bianca van den Hurk blikt met een bijzonder gevoel terug op de hulpactie voor de medicijnen. “Ik heb altijd in calamiteitenfuncties gewerkt. De hulp aan Oekraïne was wel extra bijzonder. Het is super urgent, je wilt heel snel helpen. Heel bijzonder, die samenwerking met zoveel mensen van allerlei organisaties in zo’n korte tijd. Het verliep heel vanzelfsprekend. We hadden hetzelfde doel voor ogen: mensen in Oekraïne helpen.”
