Tekst Lodewijk van Dooren
Foto Arjan de Jonge
Meetapparatuur en meettechniek is altijd in ontwikkeling. Apparatuur wordt beter en handzamer en dat biedt nieuwe toepassingsmogelijkheden. Maar niet alleen de techniek verandert. Ook de samenleving. Er zijn andere soorten incidenten en de MOD krijgt andere vragen dan vroeger. Niet verwonderlijk dus dat ook de MOD kennis en expertise blijft ontwikkelen. Bijvoorbeeld met de meetdeskundigen van de MOD. Ze stellen zich graag aan u voor.
‘Iedereen heeft CSI gezien en verwacht binnen 2 seconden een uitslag.‘
Het is een frisse donderdagochtend eind maart. Ergens achteraf op het RIVM-terrein zijn Edith van Putten, Frank Bakker en Margot Boshuis druk in de weer met allerlei soorten isolatiemateriaal. Ze onderzoeken vandaag wat er vrijkomt bij verbranding. Isocyanaten bijvoorbeeld? Belangrijk om te weten. En het is kennis die veel raakvlakken heeft met het werk van de MOD meetdeskundigen.
Met nog twee andere collega’s vormen ze samen dit team. Na een ochtend kijken naar lijntjes en grafieken is het wel tijd voor een frisse neus. Een mooie gelegenheid om meer te vertellen én te laten zien.
Nieuwe mogelijkheden door handzamer meetapparatuur
Als de MOD het veld ingaat, bestaat het team uit een veldploegleider en monsternemers. Naast monsters nemen, kunnen ze met een aantal instrumenten en sensoren direct metingen verrichten. Ook de meetdeskundigen kunnen deel uitmaken van de MOD-veldploeg. Zij doen analyses in het mobiele chemische laboratorium. Bijvoorbeeld XRF-analyse, IR-spectroscopie en GC-MS analyse.
Er zijn twee teams van meetdeskundigen: de meetdeskundigen die in het mobiele lab werken op de GCMS en de meetdeskundigen die werken met de XRF en verder met de handapparatuur FTIR en Raman. Edith, Frank en Margot horen bij deze laatste groep.
Margot: ‘ Nu meetinstrumenten steeds handzamer worden, kunnen we makkelijker ter plekke metingen doen, bijvoorbeeld samen met de monsternemers. En dat maakt onze inzet voor de MOD veel flexibeler'.
Het is ook een uitbreiding van de mogelijkheden vult Edith aan. ‘Met onze nieuwe meetinstrumenten kunnen we makkelijker meten of er bijvoorbeeld isocyanaten of fosfine vrijkomt. Of waterstoffluoride bij accubranden’.
‘En we krijgen steeds vaker vragen om binnenshuis te meten. Ook dat kunnen we nu veel sneller en flexibeler doen. We staan op deze manier nog meer midden in de samenleving.
‘Het voelt nu nog als een nieuwe keuken. Dan trek je ook altijd eerst een paar keer de verkeerde la open’
Deskundigheid is onze specialiteit
‘Iedereen heeft CSI gezien en verwacht dat we binnen 2 seconden iets zeker weten, zegt Edith, maar een antwoord formuleer je altijd als team’. Het is een punt dat de anderen herkennen. Je hebt als je gaat meten een idee, maar wilt dit toetsen binnen het team, vult Margot aan. De zekerheid is er lang niet altijd direct. Maar we kunnen daar met onze nieuwe apparatuur en onze chemische en technische kennis en expertise wel op een betrouwbare manier aan bijdragen. Ook omdat wij goed weten wat de mogelijkheden, beperkingen en valkuilen zijn van handheld apparatuur.
Nieuwe meetapparatuur
Frank laat de spullen zien die binnen liggen. ‘We kunnen het makkelijk in de auto zetten. Het is allemaal heel handzaam. En hier heeft het geen last van vocht of kou’.
Wat kunnen we zoal meenemen?
Voor de identificatie van (onbekende) poeders en vloeistoffen kunnen we gebruik maken van een handheld FT-IR en Raman. Ook kunnen we sporen van stoffen analyseren met behulp van de MX908. De MX908 hebben we vorig jaar aangeschaft en is een handheld massaspectrometer. Dit instrument is specifiek gericht op identificeren van gevaarlijke stoffen, strijdgassen en drugs. Naast sporen analyse kan de MX908 ook stoffen in de lucht meten.
Voor element analyse hebben we zowel een draagbare als een handheld XRF tot onze beschikking. Deze kunnen ingezet worden voor de analyse van zware metalen.
We hebben kwikmonitor om de aanwezigheid van kwikdamp te kunnen meten. Dit is een uiterst gevoelig apparaat en wordt regelmatig door ons ingezet.
Verder hebben we CLPx portable gas monitor. Deze monitor werkt op basis van een tape die reageert op bepaalde stofgroepen en daardoor verkleurt. Op basis van de snelheid van verkleuring wordt er een concentratie berekend. We hebben voor dit apparaat tapes om minerale zuren (zoals HCL, HF), fosfine en Isocyanaten te meten.
Onze laatste aanwinst is een Gas FT-IR. De eerste resultaten met dit apparaat zien er veel belovend uit. Dit is een wat groter apparaat. We zijn nog bezig dit instrument mobiel te krijgen op een karretje zodat hij ook in het veld kan ingezet worden. Dit instrument kan op basis van Infrarood analyse real-time metingen doen welke gassen aanwezig zijn. We kunnen gedurende langere tijd monitoren en eventueel de bron opsporen.
Flink wat apparatuur dus zo bij elkaar. We moeten bij incidenten dus vanuit scenario's denken: welke apparatuur gaan we inzetten om de puzzel op te lossen.
Nieuwe auto
De nieuwe apparatuur en flexibelere inzetbaarheid vroeg om een nieuwe MOD-auto, die Frank heeft ingericht: ‘We moeten het systeem nog wat verder organiseren. Het voelt nu nog als een nieuwe keuken. Dan trek je ook altijd eerst een paar keer de verkeerde la open’.
En het is een elektrische auto. Een eerste stap in de verduurzaming van het wagenpark. ‘Bij lange afstanden moeten we goed vooruitdenken. Je wilt niet stranden, maar ook niet te laat aankomen. Onderweg laden gaat gelukkig steeds sneller, maar we moeten er wel rekening mee houden’.
Eerste inzet al gehad
Edith heeft onlangs al een eerste inzet met de nieuwe MOD-wagen gehad. ‘We hadden een melding in Leeuwarden bij een school waar in het scheikundelokaal een vreemde lucht hing. Daar hebben we gemeten, maar niets opmerkelijks gevonden, ook dat is een resultaat’. Een leuke afstand om de elektrische auto te testen.
